ارگ علیشاه تبریز شاهکار دوره ایلخانی

ارگ علیشاه تبریز، یکی از بلندترین و قدیمی‌ترین دیوارهای تاریخی ایران است. با عمری که به ۷۰۰ سال قبل بازمی‌گردد، این مکان از جمله جاذبه‌های دیدنی و تاریخی برجسته در شهر زیبای تبریز محسوب می‌شود. مجموعه‌ای بی‌نظیر از نظر معماری به شمار می‌آید و در گذشته به عنوان یک مسجد عظیم ساخته شده بود. اما به دلیل زمین‌لرزه‌ها و جنگ‌ها، آسیب دیده و تخریب شده است. در حال حاضر، تنها بخش کوچکی از این بنا به نام ارگ علیشاه باقی‌مانده که به عنوان یک دیوار مرتفع شناخته می‌شود.

گزارشات تاریخ‌نگاران و جهانگردان‌های تاریخی نشان می‌دهد که ارگ علیشاه تبریز در گذشته به حدی بزرگ و مرتفع بوده که حتی از دور دست نیز قابل دیدن بوده است. این مکان با تاریخچه‌ای باستانی و فرهنگی بسیار غنی، یک مقصد منحصر به فرد برای بازدید و مطالعه است. از لحاظ فرهنگی و تاریخی، ارگ علیشاه تبریز نقش مهمی در تاریخ این منطقه ایفا کرده و از جاذبه‌های گردشگری مهم ایران به‌شمار می‌آید. هر ساله گردشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ بازدید از این مکان تاریخی را در نظر می‌گیرند تا زیبایی‌ها و ارزش‌های تاریخی آن را بیابند.

تاریخچه ارگ علیشاه تبریز

ارگ علیشاه تبریز یکی از بزرگترین آثار تاریخی و فرهنگی ایران است که توسط تاج الدین علیشاه گیلانی، وزیر ایلخانان مغول، در دوره‌های ۷۱۶ تا ۷۲۴ ساخته شد. هدف اصلی این ساختمان، احداث آرامگاهی بزرگ در صحن مسجد بود. جنوبی‌ترین قسمت این مسجد، دارای طاق بزرگی بود که علیشاه از معماران آن زمان اندازه طاق کسری را پرسید و دستور داد که ۴ گز (هر گز معادل ۱۰۴ سانتیمتر) از آن بزرگ‌تر ساخته شود.

ارگ علیشاه تبریز تا به امروز یک یادگار با ارزش از آسیب‌های طبیعی و حوادث تاریخی دوران گذشته است و با وجود این آسیب‌ها، همواره به عنوان یک سنگر مستحکم و مسلط برای شهر تبریز به شمار می‌رود. در طول تاریخ، این ساختمان به ویژگی‌های هر دوره و نیازهای مختلفی پاسخ داده است. به عنوان مثال، در دوران سلطنت قاجاریه، این مسجد و محوطه آن به عنوان انبار غلات و انبار مهمات نظامی مورد استفاده قرار گرفته و حصاری دور آن کشیده شد و به همین دلیل نام آن به ارگ تغییر یافت.

ارگ علیشاه تبریز به عنوان یکی از مهمترین آثار تاریخی ایران، همچنان جلوه و اهمیت خود را حفظ کرده و یک مقصد گردشگری مهم برای بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران می‌باشد.

معماری ارگ علیشاه تبریز

ارگ علیشاه تبریز، به عنوان یکی از شاهکارهای هنر معماری ایران محسوب می‌شود و جزء نمونه‌های کم‌نظیر بناهای اسلامی است. ساخت این بنا در سال‌های ۷۱۶ تا ۷۲۴ هجری قمری به دستور تاج‌الدین علیشاه گیلانی آغاز و به اتمام رسید. شیوه معماری این بنا، بر اساس نظرات استاد پیرنیا به شیوه‌ای آذری بوده و طراحی آن به استاد فلکی تبریزی نسبت داده می‌شود.

شیوه‌آذری یا سبک مغولی یا ایرانی-مغولی، نوعی سبک معماری ایرانی است که در دوره حکومت ایلخانان بر ایران (۶۵۴-۷۳۶ هجری قمری / ۱۲۵۶ – ۱۳۳۶ میلادی) متداول بوده است. در ساخت این بنا، از ساروج و مصالح ساختمانی بادوام استفاده شده است.

متأسفانه، همچنان که ذکر شد، این بنا همچون بسیاری از آثار تاریخی شهر تبریز، از زلزله ویرانگر قرن دهم هجری قمری (به نام زلزله ییلاق اطاقور) آسیب دید. بخش اعظم مجموعه‌ی ارگ در این پدیده طبیعی فروریخته است اما بخشی از دیوارهای بلند این مجموعه همچنان بر جای مانده است و به عنوان یادگاری از پایداری در برابر این پدیده طبیعی مهیب باقی مانده است، اگرچه شکستگی‌های بزرگی در بدنه ارگ از این زلزله پدیدار شد.

با این حال، برخی از بخش‌های باقی‌مانده ارگ علیشاه تبریز همچنان یادآور زیبایی و عظمت هنر معماری اسلامی و شاهکارهای گذشته ایران است که هر ساله تعداد زیادی گردشگر و بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند.

ارگ علیشاه تبریز کجاست

اگر قصد عزیمت به ارگ علیشاه تبریز با خودرو شخصی دارید، می‌توانید از هر جای دیگر ایران که تعیین کرده‌اید، به سمت میدان ساعت و خیابان امام حرکت کنید. ارگ بلند این دیار را از دور به راحتی می‌توانید مشاهده کنید. البته بهتر است پارک خودرو را در کوچه‌های اطراف ارگ انجام دهید.

اگر قصد عزیمت به ارگ علیشاه با وسایل نقلیه عمومی دارید، می‌توانید از اتوبوس‌های BRT شهر تبریز استفاده کنید. از ایستگاه‌های بی آر تی شریعتی یا میدان ساعت، اتوبوس برای رسیدن به ارگ علیشاه در دسترس است. همچنین خطوط فرعی اتوبوس‌رانی نیز در خیابان آیت الله طالقانی وجود دارد که شما را به سمت راست ارگ هدایت می‌کند.

اگر قصد عزیمت به ارگ علیشاه با مترو تبریز دارید، می‌توانید از خط ۱ مترو استفاده کرده و در ایستگاه شهید محققی پیاده شوید. با چند دقیقه پیاده‌روی، به محوطه ارگ می‌رسید.

در هر صورت، برای عزیمت به این بنای تاریخی شکوهمند، آدرس ارگ تبریز را به خاطر داشته باشید:
آدرس ارگ علیشاه تبریز: تبریز، ضلع جنوبی خیابان امام خمینی، خیابان ارک.

همچنین به یاد داشته باشید که ارگ علیشاه تبریز گاهی نورپردازی شبانه نیز دارد که ممکن است زمانی که عازم ارگ هستید، این موضوع جذابیت بیشتری به محوطه ارگ بخشد.

ارگ علیشاه یا مسجد علیشاه

ارگ علیشاه تبریز واقعاً یک سازه تاریخی پر اهمیت است و درباره هدف اصلی ساخت آن در گذشته، اختلاف نظر وجود دارد. این اختلاف نظرها نیز معمول است زیرا بسیاری از سازه‌های تاریخی به دلیل پیچیدگی و تغییرات زمانی، اصلیت و هدف اصلی ساخته شدن آنها قابل تمییز نیست.

با توجه به اطلاعات تاریخی ارائه شده، می‌توان گفت که هنوز دقیقاً مشخص نیست که ارگ علیشاه برای هدف مسجد ساخته شده یا آرامگاه. برخی اعتقاد دارند که این سازه مسجد جامع علیشاه است، در حالی که برخی کتب تاریخی به آن به عنوان یک آرامگاه اشاره کرده‌اند.

مهم است به یاد داشته باشیم که مراجعه به منابع تاریخی مختلف، اطلاعات بیشتری راجع به هدف اصلی ساخت این بنا می‌دهد. تاریخ‌نگاران، باستان‌شناسان و محققان در این زمینه تلاش می‌کنند تا با بررسی دقیق و مستند، این اختلاف نظرها را حل کنند و حقیقت تاریخی این سازه را بیشتر درک کنند.

به هر حال، ارگ علیشاه به عنوان یک جاذبه گردشگری مهم و منحصر به فرد در تبریز شناخته می‌شود و مسافران و گردشگران همچنان به این بنا سر می‌زنند تا از بناهای تاریخی و زیبای این شهر باستانی لذت ببرند.